Odmjeravanje kazne za krivična djela u sticaju

 

 

Kada jedno lice sa jednom ili više radnji izvrši više krivičnih djela za koja mu se istovremeno sudi, tada se kaže da su krivična djela izvršena u sticaju.

Sticaj krivičnih djela se razlikuje od povratništva, jer kod sticaja postoji više djela za koja se istovremeno sudi i biće izrečena jedinstvena kazna, dok se kod povrata radi o izvršenju jednog, ali novog krivičnog djela, za prethodno djelo učinilac je već osuđen.

 

 

Postojanje više krivičnih djela na strani jednog učinioca pokazatelj je velikog stepena društvene opasnosti učinioca, ponekad se radi i o velikom broju izvršenih krivičnih djela, serijama, te odmjeravanje kazne je od velikog značaja.

 

Kod odmjeravanja kazne za krivična djela u sticaju, postoje tri sistema:

• sistem kumulacije – kazne se sabiraju
• sistem asperacije – za svako krivično djelo se utvrđuje kazna posebno, pa se najteža, odnosno najviša kazna uvećava uz određena ograničenja i učiniocu krivičnih djela se izriče jedinstvena kazna. Jedinstvena kazna mora da bude veća od najveće utvrđene kazne, ali kada se sve kazne saberu, ona ne smije da daje zbir svih pojedinačno utvrđenih kazni. Takođe, ne smije da se pređe opšti zakonski maksimum, sabiranjem svih pojedinačnih kazni.
• sistem apsorpcije – utvrđuju se kazne za svako krivično djelo individualno, pa se izriče ona kazna koja je najveća, odnosno najteža.

 

Naše krivično zakonodavstvo prihvatilo je sistem asperacije, stoga propisuje izricanje jedinstvene kazne prema određenim pravilima.

 

Ako je za dva ili više krivičnih djela sud utvrdio kazne dugotrajnog zatvora ili kazna dugotrajnog zatvora i zatvora, izreći će jedinstvenu kaznu dugotrajnog zatvora koja mora biti veća od svake pojedinačno utvrđene kazne, ali ne smije preći najveću mjeru kazne dugotrajnog zatvora.

 

Ako je sud utvrdio kazne zatvora za svako pojedinačno krivično djelo, jedinstvena kazna mora biti veća od svake pojedinačno utvrđene kazne, ali ne smije preći zbir utvrđenih kazni, niti preći opšti maksimum -dvadeset godina zatvora. Kada se radi o lakšim krivičnim djelima, za koja je propisana kazna zatvora do 3 godine, postoji posebno pravilo koje je predviđeno u stavu 4, člana 56:

 

 

“ako su za sva krivična djela u sticaju propisane kazne zatvora do tri godine, jedinstvena kazna ne može biti veća od deset godina zatvora.”.

 

 

 

U slučaju da je za neka krivična djela sud utvrdio kazne zatvora, a za druga novčane kazne, izreći će i jedinstvenu kaznu zatvora i jedinstvenu novčanu kaznu. Sporedna kazna biće izrečena samo u slučaju da je utvrđena bar zajedno krivično djelo u sticaju.

 

 

 

Sudska praksa: Krivično djelo polno nasilje nad djetetom u sticaju sa krivičnim djelom obljuba nad nemoćnim licem

 

 

“Odlučivajući o krivičnoj sankciji sud je imao u vidu sve okolnosti koje su od značaja za odmjeravanje kazne propisane u članu 37 KZRS, pa je od olakšavajućih okolnosti na strani optuženog našao činjenicu da ranije nije osuđivan, da je invalid i da je obe noge, ispod koljena, izgubio u ratu, a od otežavajućih okolnosti da je zloupotrijebio položaj roditelja, jer je vršio polne radnje i obljubu nad svojom ćerkom kao srodnikom po krvi u pravoj liniji.

 

Polne radnje je počeo vršiti prema ćerki koja je bila u dobi od oko 12 godina, te je nastavio vršiti obljubu ćerke koja je bila u dobi od oko 15 godina, a koju obljubu je vršio sve do njene 18 godine. dakle, pokazao je upornost prilikom izvršenja krivičnih djela, jer je polne radnje i obljubu vršio u dužem vremenskom periodu,pokazao je bezobzirnost jer je iskorištavao za polne radnje i obljubu pogodne prilike, kada je njegova kćerka spavala ili kada je bila sama u kući, kao i koristeći se ucjenama, nije imao samilosti kada ga je oštećena gurala i molila da to ne radi, želja za zadovoljenjem polnog nagona sa djetetom i maloljetnom ćerkom bila je jača od roditeljskih obaveza i roditeljske ljubavi, da je oštećena u najranijoj životnoj dobi preživjela najteže tjelesne trauma, koje će doći do izražaja tek u narednom periodu obzirom da se nalazi u posttraumatskom srtesnom poremećaju.

 

Sud je  imao u vidu količinu kriminalnih radnji, jer je polno nasilje nad djetetom izvršio dva puta a obljubu nad maloljetnom ćerkom koja se nalazi u stanju privremene duševne poremećenosti, vršio je u periodu od 2011 godine do 2014 godine i to sedmično više puta.

 

Sud je cijeneći stepen opasnosti krivičnog djela i optuženog kao njihovog počinioca u konkretnom slučaju optuženom za počinjeno krivično djelo polno nasilje nad djetetom iz člana 195. stav 4 u vezi sa stavom 2 KZRS utvrdio kaznu zatvora u trajanju od 10 godina i za krivično djelo obljuba nad nemoćnim licem iz člana 194 stav 2 u vezi sa stavom 1 istog zakona utvrdio mu je kaznu zatvora od 10 godina.

 

Ove kazne su  po ocjeni ovog suda srazmjerne težini učinjenih djela, stepenu ugroženosti zaštićenog dobra, te odgovaraju stepenu krivične odgovornosti optuženog.

 

Prilikom odmjeravanja i individualizaciji ovih kazni, sud je imao u vidu stepen krivične odgovornosti optuženog, pobude iz kojih je djela učinio, jačinu povreda zaštićenog dobra, sve okolnosti pod kojima je djelo učinio, raniji život optuženog, način izvršenja krivičnih djela, pa je stekao uvjerenje da će se sa naprijed navedenim krivičnim sankcijama postići svrha kažnjavanja kako sa aspekta generalne, tako i sa aspekta specijalne prevencije.

 

Na osnovu člana 42 KZRS sud je optuženog osudio na jedinsvtenu kaznu zatvora u tranju od 19 godina, a pri odmjeravanju jedinstvene kazne stekao je uvjerenje da je odmjerena kazna adekvatna težini počinjenih krivičnih djela i da će se sa ovom kaznom postići svrha kažnjavanja propisana u članu 28. KZRS.”